Η καταστροφικές πυρκαγιές στην Κύπρο δεν επηρρεάζουν με τον ίδιο τρόπο ενήλικες και παιδιά. Οι ενήλικες εξελικτικά έχουν την ικανότητα να διαχειρίζονται και να επεξεργάζονται τον φόβο, το πένθος και την απώλεια. Τα παιδιά βιώνουν και εκφράζουν τα συναισθήματα αυτά με έναν ιδιαίτερο τρόπο χωρίς να έχουν πάντα αναπτυγμένη την ικανότητα διαχείρισης και επεξεργασίας.
Είναι γεγονός ότι από μόνη της η θέαση η το άκουσμα μιας καταστροφής και μαζικής απώλειας είναι ικανά να δημιουργήσουν τραύματα (Δευτερογενές Τραύμα) σε έναν άνθρωπο. Η βίωση μιας καταστροφής από κοντά, ή ακόμη και όντας πληγέντας από αυτή, μπορεί να επιφέρει ψυχολογικές δυσκολίες, οι οποίες αν δεν τύχουν κατάλληλης φροντίδας ή παρέμβασης, είναι ικανά να επιφέρουν σημαντικά προβλήματα ψυχικής υγείας στον καθένα.
Οι Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας είναι ένα σύστημα το οποίο χρειάζεται να εφαρμόζεται οργανωμένα ατομικά και συλλογικά, με συνεργασία ατόμων, επαγγελματιών και φορέων. Εδώ θα αναφέρουμε λίγα μικρά αλλά σημαντικά στοιχεία που προκύπτουν, τα οποία μπορεί να ακολουθήσει και να εφαρμόσει ο καθένας και η καθεμιά, κυρίως με γνώμονα τα παιδιά.
- Αποκατάσταση της αίσθησης ασφάλειας και έκφραση του συναισθηματικού τους κόσμου.
Τα παιδιά που έχουν χάσει το σπίτι τους ή έχουν δει κάποιον κοντινό σε αυτή την κατάσταση συχνά νιώθουν σοκ, σύγχυση και θλίψη, ενώ η απώλεια του σπιτιού τους προκαλεί βαθιά συναισθηματική αναστάτωση, καθώς το σπίτι αντιπροσωπεύει για αυτά ασφάλεια, αγάπη και ταυτότητα. Η παροχή ενός ήσυχου, προβλέψιμου περιβάλλοντος όπου μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους χωρίς να αισθάνονται ότι κρίνονται είναι καθοριστική. Πρέπει να τους δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουν, να εκφραστούν μέσω παιχνιδιού. Επίσης ειναι σημαντικό ανάλογα με την ηλικία και το νοητικό επίπεδο να λάβουν καθησυχαστική πληροφόρηση για την πραγματικότητα των γεγονότων.
- Αποκατάσταση του ελέγχου μέσα από μικρές επιλογές και επανένταξη σε ρουτίνες, ακόμη και σε συνθήκες προσωρινής στέγασης.
Η δημιουργία ή διατήρηση μιας σταθερής καθημερινότητας, με σταθερές ώρες φαγητού, ύπνου και παιχνιδιού, παρέχει στα παιδιά αίσθηση κανονικότητας. Παράλληλα, η επαφή με γονείς, συγγενείς ή φίλους βοηθά στην ενίσχυση του αισθήματος ότι «δεν είναι μόνα» – κάτι κρίσιμο για την ανθεκτικότητά τους. Η υποστήριξη των γονέων τόσο κοινωνικά, όσο και ψυχοσυναισθηματικά, είναι απαραίτητη ώστε να λειτουργήσουν ως συναισθηματικοί σταθεροποιητές ενισχύει την ασφάλεια των παιδιών.
- Έγκαιρη αναγνώριση των σημαδιών που προδίδουν βαθύτερη συναισθηματική δυσφορία
Παρατεταμένη σιωπή, απομόνωση, εφιάλτες ή επιθετική/παλινδρομική συμπεριφορά, αλλαγές στον ύπνο, στο φαγητό, το βάρος και την αυτοφροντίδα. Λεκτικά και μη λεκτικά σημάδια, ιδιαίτερα σε παιδιά μικρότερης ηλικίας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη. Γονείς, συγγενείς και φίλοι
φτάνει να εκφράζουν την απαραίτητη ενσυναίσθηση, με φράσεις όπως " καταλαβαίνω ότι είναι στενοχωρημένος/ φοβάσαι, μπορείς να μου μιλήσεις για αυτό, είναι εντάξει, είμαι εδώ για σένα, κλπ." αποτελούν την το πρώτο μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας.
Σε κάθε περίπτωση, αν δείτε τα παραπάνω σημάδια, ή άλλα που δεν αναφέρθηκαν αλλά σας προκαλούν ανησυχία,είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν ειδικό για να αξιολογήσει την κατάσταση.